Malulen emeklilik, çalışanların çalışma hayatlarını devam ettiremeyecek derecede bir sağlık sorunu nedeniyle emekli olma hakkına sahip oldukları bir emeklilik türüdür. Türkiye’de malulen emeklilik için belirli şartlar bulunur:
- Sağlık Durumu: Malulen emeklilik için en temel şart, kişinin çalışma kapasitesini devam ettiremeyecek derecede bir sağlık sorununa sahip olmasıdır. Bu sağlık sorunu, kişinin mesleki faaliyetlerini sürdüremeyeceği veya başka bir işte çalışamayacağı bir seviyede olmalıdır. Sağlık sorunları, bir sağlık kuruluşunun raporuyla belgelenmelidir.
- Çalışma Süresi Şartı: Malulen emeklilik için çalışma süresi şartı aranmaz. Yani kişi, belirli bir süre boyunca prim ödemiş olma zorunluluğu yoktur. Ancak çalışırken oluşan maluliyet durumunda, bu şartlara uygun bir şekilde emekli olunabilir.
- Sigortalılık Durumu: Kişinin sigortalı bir işte çalışıyor olması gerekir. Sigortasız çalışanlar veya Bağ-Kur gibi sosyal güvenlik kurumlarına prim ödemeyenler malulen emeklilik hakkını kazanamazlar.
- Sağlık Kurulu Raporu: Malulen emeklilik başvurusu yapmadan önce, bir sağlık kuruluşundan alınan detaylı bir sağlık raporu gereklidir. Bu rapor, kişinin çalışma kapasitesinin ne derecede kaybolduğunu ve emekliliğe uygun olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
- SGK Başvurusu: Malulen emeklilik hakkını kazanmak isteyen kişiler, SGK’ya başvurmalı ve gerekli belgeleri sunmalıdır. Başvuru sonrasında SGK, uzman doktorlar ve sağlık kurulları aracılığıyla kişinin sağlık durumunu değerlendirir.
- Malulen Emeklilik Aylığı: Malulen emeklilik hakkı kazananlar, emeklilik aylığı alabilirler. Bu aylık, kişinin çalışma süresine, prim gün sayısına ve maluliyet derecesine bağlı olarak hesaplanır.
Malulen emeklilik başvurusu süreci karmaşık olabilir ve kişinin sağlık durumu, çalışma geçmişi ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle malulen emeklilik hakkı kazanmak isteyen bireylerin SGK veya ilgili emeklilik kurumlarıyla iletişime geçmeleri ve başvuru süreci hakkında detaylı bilgi alarak işlem yapmaları önemlidir.
Kimler Malul Sayılır?
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre; hizmet akdine tabi (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi) ve kendi adına ve hesabına bağımsız (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını,
Kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü,
kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır. Sigortalıların sağlık hizmeti sunucularından alacakları maluliyete ilişkin raporlar, Kanuna göre malul sayılmaları için yeterli değildir. Sigortalının malul sayılabilmesi için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiğinin Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir.
Malullük Aylığı Bağlanmasının Koşulları Nelerdir?
Kurum Sağlık Kurulunca malul sayılan sigortalıların malullük aylığından yararlanabilmeleri için;
– En az on yıldır sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemesi, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş ise sigortalılık süresi şartı aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
– Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son vermesi ve görevinden ayrılması,
– Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması
– Kuruma yazılı dilekçe ile başvurması
gerekmektedir.
Malullük Aylığı Bağlanması için Nereye ve Nasıl Başvurulur?
Sigortalı veya sigortalının işvereni, maluliyet durumunun tespiti için sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurmalıdır.
Kişi yazılı olarak başvurunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevkini yaptıracaktır. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.
Müracaat İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Hizmet akdine tabi çalışan (4/a’lı) ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları (4/b’li) sigortalılar için;
-Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi
-Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)
Kamu görevlisi olan (4/c’li) sigortalılar için;
-Malullük aylığı bağlanabilmesi için açıkta bulunanların şahsen/vekâleten veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru,
– Malulen emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı
– Maluliyetin tespiti için Sağlık Kurulu raporu
Malullük Aylığı Hangi Hallerde Kesilir?
Malullük aylığı,
– Sigortalıların 5510 Sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları,
– Kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması,
hallerinde kesilir.
Kontrol muayenesi; sigortalının veya hak sahiplerinin malullük, engellilik ve iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığının tespiti amacıyla Kurumca muayeneye tabi tutulmasıdır.
Ancak 5434 sayılı Kanun kapsamında bağlanan malullük (adi) aylığının kesilme koşulları biraz farklıdır. Buna göre:
- Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma: 5434 sayılı Kanunun 92 nci maddesi gereğince, iştirakçilerden Türk Vatandaşlığından çıkarılan, Türk Vatandaşlığını bırakan, yabancı memleket uyruğuna girenlerin (Türk Vatandaşlığını muhafaza edenler hariç) bu Kanunla tanınan her çeşit hakları düşmektedir. Ancak Sosyal Güvenlik Antlaşması yapılan ülkelerde olan o ülke vatandaşlığına girenlerin aylıkları kesilmemektedir.
- 5510 sayılı Kanunun 4/1-c statüsünde Çalışma: 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince emekli aylığı alanların kamuda emeklilik hakkı tanınan vazifelere atanmaları halinde (5510 sayılı Kanunun 4/1-c statüsünde) aylıklar kesilmektedir. 4/1-a ve 4/1-b statüsünde çalışmaya başlamaları halinde ise aylıkları kesilmemektedir.
