Erken emeklilik, belirli koşulları karşılayan bireylerin normal emeklilik yaşını beklemeden emekli olma hakkına sahip olduğu bir emeklilik seçeneğidir. Türkiye’de erken emeklilik için bazı genel şartlar bulunur:
- Yaş Şartı: Türkiye’de erken emeklilik için yaş şartı vardır. Bu yaş, erken emeklilik hakkının kazanılabilmesi için gereken asgari yaş sınırını ifade eder. Bu yaş sınırı, farklı emeklilik türleri için farklıdır ve zaman içinde değişebilir. İşçi emekliliği, Bağ-Kur emekliliği ve memur emekliliği gibi farklı emeklilik türleri için farklı yaş şartları vardır.
- Prim Gün Sayısı: Erken emeklilik için prim günü şartları da bulunur. Kişinin belirli bir süre boyunca prim ödemesi gerekmektedir. Bu süre ve prim günü sayısı emeklilik türüne göre değişiklik gösterebilir.
- İşten Ayrılma Şartı: Bazı erken emeklilik türleri için işten ayrılma veya iş değiştirme şartları vardır. Örneğin, işçi emekliliği için işten ayrılma şartı aranır.
- Engellilik Durumu: Bazı kişiler, özürlülük durumlarına bağlı olarak erken emeklilik hakkı elde edebilirler. Bu durumda, engellilik derecesi ve süresi önemlidir.
- Askerlik Hizmeti: Askerlik hizmeti, erken emeklilik tarihini etkileyebilir. Askerlik hizmetini borçlanma veya askerlik sonrası prim ödeme konuları da önemlidir.
- Kadın Doğurma Şartı: Bazı emeklilik türlerinde kadınlar için doğurma şartı aranabilir. Bu şart, kadınların erken emeklilik hakkını kazanabilmeleri için belirli bir sayıda çocuk doğurmuş olmalarını gerektirebilir.
Erken emeklilik şartları, emeklilik türüne ve zaman içinde yapılan yasal düzenlemelere göre değişebilir. Bu nedenle erken emeklilik hakkı kazanmak isteyen bireylerin güncel yasa ve düzenlemelere dikkat etmeleri ve SGK veya ilgili emeklilik kurumlarına başvurmaları önemlidir.
4/A HİZMET AKDİ İLE ÇALIŞANLAR
Yaşlılık Aylığı
Yaşın ilerlemesi nedeniyle çalışma gücünün azalması sonucu gelir kaybına uğrayan sigortalıların geçimlerini sağlamak amacıyla kurulmuş yaşlılık sigortasından bağlanan aylıktır.
Yaşlılık Aylığı Bağlanmasının Koşulları Nelerdir?
Hizmet akdi ile çalışanların yaşlılık aylığının bağlanmasında hangi kanun hükümlerinin geçerli olacağı ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişiklik göstermektedir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalı olanlar için bu kanunlardaki şartlar geçerli olacak, dolayısıyla bu kişilerin kazanılmış hakları korunacaktır.
Buna göre;
8/9/1999 ve öncesi sigortalı olarak ilk defa işe başlayanların yaşlılık aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşullarının bir arada yerine getirilmesi gerekmektedir.
8/9/1999 tarihi itibariyle yaşlılık aylığına hak kazananlar ile bu tarih itibariyle kadın sigortalılardan 18, erkek sigortalılardan 23 yıllık sigortalılık sürelerini dolduranlardan;
– Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün veya,
– Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3600 gün yahut,
– Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, kadın ise 20, erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5000 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma şartlarını yerine getirenler, yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.
8/9/1999 tarihinde bu koşulları yerine getirmeyen sigortalıların 23/5/2002 tarihindeki sigortalılık sürelerine göre, aşağıdaki tabloda belirtilen en az sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getirmeleri halinde yaşlılık aylığına hak kazanabilecekleri öngörülmüştür.
4759 Sayılı Kanunda Yaşlılık Aylığı İçin Öngörülen Kademeli Geçiş Süreci
| 23/5/2002 tarihindeki sigortalılık süresi/sigortalılık süresinin başlangıcı | Tahsis Talep Tarihindeki En Az | |||
| Sigortalılık süresi | Gün
sayısı |
|||
| Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | |
| 18 yıl–20 yıl 8 ay 15 gün
09/09/1981-23/05/1984 |
23 yıl–25 yıl 8 ay 15 gün
09/09/1976-23/05/1979 |
20 | 25 | 5000 |
| 17 yıl – 18 yıl
24/05/1984-23/05/1985 |
21 yıl 6 ay-23 yıl
24/05/1979-23/11/1980 |
20 | 25 | 5000 |
| 16 yıl – 17 yıl
24/05/1985-23/05/1986 |
20 yıl – 21 yıl 6 ay 24/11/1980-23/05/1982 | 20 | 25 | 5075 |
| 15 yıl – 16 yıl
24/05/1986-23/05/1987 |
18 yıl 6 ay-20 yıl
24/05/1982-23/11/1983 |
20 | 25 | 5150 |
| 14 yıl – 15 yıl
24/05/1987-23/05/1988 |
17 yıl-18 yıl 6 ay
24/11/1983-23/05/1985 |
20 | 25 | 5225 |
| 13 yıl – 14 yıl
24/05/1988-23/05/1989 |
15 yıl 6 ay-17 yıl
24/05/1985-23/11/1986 |
20 | 25 | 5300 |
| 12 yıl – 13 yıl
24/05/1989-23/05/1990 |
14 yıl-15 yıl 6 ay
24/11/1986-23/05/1988 |
20 | 25 | 5375 |
| 11 yıl – 12 yıl
24/05/1990-23/05/1991 |
12 yıl 6 ay-14 yıl
24/05/1988-23/11/1989 |
20 | 25 | 5450 |
| 10 yıl – 11 yıl
24/05/1991-23/05/1992 |
11 yıl-12 yıl 6 ay
24/11/1989-23/05/1991 |
20 | 25 | 5525 |
| 9 yıl – 10 yıl
24/05/1992-23/05/1993 |
9 yıl 6 ay-11 yıl
24/05/1991-23/11/1992 |
20 | 25 | 5600 |
| 8 yıl – 9 yıl
24/05/1993-23/05/1994 |
8 yıl-9 yıl 6 ay
24/11/1992-23/05/1994 |
20 | 25 | 5675 |
| 7 yıl – 8 yıl
24/05/1994-23/05/1995 |
6 yıl 6 ay-8 yıl
24/05/1994-23/11/1995 |
20 | 25 | 5750 |
| 6 yıl – 7 yıl
24/05/1995-23/05/1996 |
5 yıl-6 yıl 6 ay
24/11/1995-23/05/1997 |
20 | 25 | 5825 |
| 5 yıl – 6 yıl
24/05/1996-23/05/1997 |
3 yıl 6 ay-5 yıl
24/05/1997-23/11/1998 |
20 | 25 | 5900 |
| 4 yıl – 5 yıl
24/05/1997-23/05/1998 |
2 yıl 8 ay 15 gün-3 yıl 6 ay
24/11/1998-08/09/1999 |
20 | 25 | 5975 |
| 3 yıl – 4 yıl
24/05/1998-23/05/1999 |
20 | 5975 | ||
| 2 yıl 8 ay 15 gün-3 yıl
24/05/1999-08/09/1999 |
20 | 5975 | ||
– 23/5/2002 tarihinde 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 prim ödeme gün sayısı ve kadınlarda 50 erkeklerde ise 55 yaş şartlarını yerine getirenler emekli olabilmektedir. Bu tarihte bu şartları yerine getiremeyenler için ise yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci öngörülmüştür.
– 23/5/2002 tarihinde öngörülen şartları yerine getiremeyenler, bu şartları aşağıda belirtilen tarih aralıklarından hangi tarih aralığında yerine getiriyorsa o yaşlarda aylığa hak kazanacaklardır.
– 24/5/2002 ile 23/5/2005 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını doldurmuş olmaları,
– 24/5/2005 ile 23/5/2008 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını doldurmuş olmaları,
– 24/5/2008 ile 23/5/2011 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurmuş olmaları,
– 24/5/2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar 58, 24/5/2011 ile 23/5/2014 tarihleri arasında yerine getiren erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,
– 24/5/2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler 60 yaşını doldurmuş olmaları,
halinde yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.
8/9/1999-30/4/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar;
-Kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,
-Kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak
şartlarından birinin yerine getirilmesi koşuluyla yaşlılık aylığından yararlanabilirler.
-30/4/2008 tarihinden sonra ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanların yaşlılık aylığına hak kazanmalarında 5510 sayılı Kanunla belirlenen şartlar geçerli olacaktır.
5510 sayılı Kanuna göre;
-01.01.2036 tarihine kadar kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla,
-01.01.2036 tarihinden sonra 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme gün sayısı koşulunun yerine getirilmesi halinde ise, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak
yaşlılık aylığına hak kazanılabilmektedir. Gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşını gösteren tablo aşağıdaki gibidir.
| İlgili Kanun | Hizmet Akdine Tabi Çalışan 4 (a) Sigortalıları İçin 7200 Prim Ödeme Gün Sayısı Koşulunun Oluştuğu Tarih | Tahsis Talep Tarihinde Gerekli En Az | ||
| Yaş | Prim Ödeme Gün Sayısı | |||
| Kadın | Erkek | |||
| 5510 | 01.05.2008 – 31.12.2035 | 58 | 60 | 7200 |
| 01.01.2036 – 31.12.2037 | 59 | 61 | 7200 | |
| 01.01.2038 – 31.12.2039 | 60 | 62 | 7200 | |
| 01.01.2040 – 31.12.2041 | 61 | 63 | 7200 | |
| 01.01.2042 – 31.12.2043 | 62 | 64 | 7200 | |
| 01.01.2044 – 31.12.2045 | 63 | 65 | 7200 | |
| 01.01.2046 – 31.12.2047 | 64 | 65 | 7200 | |
| 01.01.2048 | 65 | 65 | 7200 | |
Örneğin; hizmet akdi ile çalışan kadın 4/a sigortalısı 7200 gün malullük, yaşlılık, ölüm primi bildirilme koşulunu 10/10/2037 tarihinde tamamladıysa 59 yaşında emekli olabilir.
Bu düzenleme ile 2048 yılından itibaren yaşlılık aylığına hak kazanma yaşı eşitlenerek kadın ve erkek için 65 olacaktır.
Ayrıca yaşlılık veya emekli aylığı bağlanmasında bazı istisnalar da getirilmiştir.
Şöyle ki;
Kadın için 58, erkek için 60 yaş ile 2036 yılından sonrası için getirilen kademeli yaş hadlerine 65 yaşını geçememek üzere 3 yıl eklenmesi durumunda, 5400 prim ödeme gün sayısı üzerinden 5400 malullük, yaşlılık, ölüm prim ödeme gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre belirlenecek kademeli yaşta yaşlılık aylığı bağlanabilecektir. Gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşını gösteren tablo aşağıdaki gibidir.
| İlgili Kanun | Hizmet Akdine Tabi Çalışan 4 (a) Sigortalıları İçin 5400 Prim Ödeme Gün Sayısı Koşulunun Oluştuğu Tarih | Tahsis Talep Tarihinde Gerekli En Az | ||
| Yaş | Prim Ödeme Gün Sayısı | |||
| Kadın | Erkek | |||
| 5510 | 01.05.2008 – 31.12.2035 | 61 | 63 | 5400 |
| 01.01.2036 – 31.12.2037 | 62 | 64 | 5400 | |
| 01.01.2038 – 31.12.2039 | 63 | 65 | 5400 | |
| 01.01.2040 – 31.12.2041 | 64 | 65 | 5400 | |
| 01.01.2042 – 31.12.2043 | 65 | 65 | 5400 | |
| 01.01.2044 – 31.12.2045 | 65 | 65 | 5400 | |
| 01.01.2046 – 31.12.2047 | 65 | 65 | 5400 | |
| 01.01.2048 | 65 | 65 | 5400 | |
Ancak, bu durumda 5400 prim ödeme gün sayısının, 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için prim ödeme gün sayısı 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için her yıl 100’er gün eklenmek suretiyle kademeli olarak uygulanması öngörülmüştür.
| İlgili Kanun
|
Sigortalılık Süresinin Başlangıcı |
Tahsis Talep Tarihindeki En Az |
||
| Yaş
|
Prim Ödeme Gün Sayısı | |||
| Kadın | Erkek | |||
| 5510
|
01.05.2008 – 31.12.2008 | 61 | 63 | 4600 |
| 01.01.2009 – 31.12.2009 | 61 | 63 | 4700 | |
| 01.01.2010 – 31.12.2010 | 61 | 63 | 4800 | |
| 01.01.2011 – 31.12.2011 | 61 | 63 | 4900 | |
| 01.01.2012 – 31.12.2012 | 61 | 63 | 5000 | |
| 01.01.2013 – 31.12.2013 | 61 | 63 | 5100 | |
| 01.01.2014 – 31.12.2014 | 61 | 63 | 5200 | |
| 01.01.2015 – 31.12.2015 | 61 | 63 | 5300 | |
| 01.01.2016 – | 61 | 63 | 5400 | |
Ne Zaman Emekli Olabilirim?
Aşağıda yer alan web sayfasındaki “Ne Zaman Emekli Olabilirim” uygulamasının “Hizmet Akdi ile Çalışanlar” linkini tıklayarak ne zaman emekli olabileceğinizi öğrenebilirsiniz!
https://uyg.sgk.gov.tr/nezaman/
Yaşlılık Aylığının Bağlanması İçin Nereye ve Nasıl Başvurulur?
Sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için çalıştığı işinden ayrılması ve yazılı istekte bulunması gerekmektedir.
Hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar kişilerin, bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne başvuru yapmaları gerekmektedir.
Bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik merkezi hizmet akdine tabi olarak en son çalıştığınız işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüdür.
Ayrıca e-devlet üzerinden de yaşlılık aylığına başvuruda bulunulabilinir.
Kimler Başvurabilir?
Yaşlılık aylığı alabilmek için ilgili kanunlarındaki koşulları yerine getiren sigortalılar başvuru yapabilmektedir.
Müracaat İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
– Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi
– Sigortalı İşten Ayrılış Belgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)
Aylık Bağlandığında Nasıl Bilgi Alınır?
Aylık bağlama işlemi tamamlandığında kişiye bilgi yazısı ve sms gönderilmektedir.
SMS Bilgilendirme hizmetinden yararlanabilmek için aşağıdaki linki tıklayınız:
http://e.sgk.gov.tr/wps/portal/vatandas/Ilgili+Diger+Uygulamalar/esgkSMS
Aylık bağlamaya ilişkin süreç e-devlet üzerinden de takip edilebilmektedir.
İlk Aylık Hangi Bankadan Alınır?
Bankalar ile imzalanan protokoller kapsamında; 5510 sayılı Kanun ve diğer Kanunlar kapsamında Kurum tarafından ilk defa bağlanan gelir/aylıklar 01/08/2017 tarihinden itibaren ilgililerin emeklilik taleplerinde tercih ettiği bankalar ile ödenmektedir.
Gelir/Aylık Ödemeleri Nasıl Yapılmaktadır?
Gelir/aylık ödemeleri Banka Genel Müdürlükleri ile Kurumumuz arasında imzalanan protokoller çerçevesinde yapılır. 4/1-(a) kapsamında gelir veya aylık alan sigortalı ve hak sahiplerinin her ay ödeme dönemlerinde ödenen gelir veya aylıkları, ödeme günlerinin cumartesi ve pazar günü ile resmi tatil günlerine rastlaması halinde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın normal ödeme gününde ödenecektir.
Hizmet akdi kapsamında emekli ve hak sahiplerinin gelir/aylıkları tahsis numaralarının son rakamlarına göre ayın 17’si ila 26’ncı günleri arasında 10 günde ödenir.
Gelir ve Aylıkların Konutta Ödenmesi
Emekli ve hak sahiplerinin gelir/aylıklarının konutta ödenmesi uygulaması ilk defa 2011 yılında başlatılmış olup, uygulamanın usul ve esasları PTT Genel Müdürlüğü ile Kurumumuz arasında imzalanan 05/01/2010 tarihli “Prim Tahsilatı ve Ödemelere İlişkin Protokol” ile belirlenmiştir.
Buna göre, halihazırda gelir ve aylık alanlardan, gelir ve aylıklarının konutta ödenmesini talep eden sigortalı ve hak sahiplerine hiçbir şarta bağlı olmaksızın ödemeleri PTT işyerleri aracılığıyla konutlarında ödenir.
Bunun için Kurumumuza yazılı olarak dilekçe ile veya “ www.turkiye.gov.tr ” adresinden başvuruda bulunabilinir.
Aylık Alınan Banka Nasıl Değiştirilir?
Emekli, dul ve yetimler tarafından, banka/şube değişikliği için İl/Merkez Müdürlüklerimize verilecek dilekçe ile anlaşmalı bankalardan herhangi birisine aylıkların nakli yapılarak banka/şube değişikliği gerçekleştirilebilmektedir.
Ayrıca, banka/PTT şube değişikliği talepleri “www.turkiye.gov.tr” internet adresine T.C. kimlik numarası ve e-devlet şifresi ile yapılacak giriş sonrasında gerçekleştirilebilmektedir.
Aylık Ödenen Bankalar
1.Akbank T.A.Ş.
2.Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş.
3.Alternatifbank A.Ş.
4.Anadolubank A.Ş.
5.Burgan Bank A.Ş.
6.Denizbank A.Ş.
7.Fibabanka A.Ş.
8.QNB Finansbank A.Ş.
9.HSBC Bank A.Ş.
10.ICBC Turkey Bank A.Ş.
11.ING Bank A.Ş.
12.Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş.
13.Odea Bank A.Ş.
14.Şekerbank T.A.Ş.
15.T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
16.Turkish Bank A.Ş.
17.Türk Ekonomi Bankası A.Ş.
18.Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş.
19.Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
20.Türkiye Halk Bankası A.Ş.
21.Türkiye İş Bankası A.Ş.
22.Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
23.Vakıf Katılım Bankası A.Ş.
24.Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
25.Ziraat Katılım Bankası A.Ş.
26.Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. (PTT)
- Türkiye Emlak Katılım Bankası A.Ş.